[euskarazko hitzak bila Nola Erran hiztegiaren barnean]

euskarazko hitzetan

aller

aller /ale/ // 1 verbe intransitif
a)
déplacement joan
où vas-tu?
nora hoa? nora ari haiz? (BL) nora ari hiz? (ZU) nora johan haiz (BL) () nora joaki haiz? (BL)
vas-y!
habil! hoa!
on y va?
avant un départ bagoaz?
avant d'agir bagarea?
allons-y!
goazen! goatzan! (ZU)
j'allais par les rues désertes
karrika hutsetan barna nenbilen karrika hütsetan barna nindoan (ZU)
aller quelque part en voiture
autoz norabait joan
aller quelque part en avion
hegazkinez norabait joan
aller et venir:
entre deux endroits joan-jinka ibili joan-jinka ebili (ZU) joan-etorri ibili
dans une pièce hara-hona ibili
aller + préposition:
aller à
aller à la maison
etxera joan
il est allé à Bilbao
Bilbora joan da
ils sont allés à la campagne
baserrialdera joan dira kanpañara joan dira (BL) baserrira joan dira (BL) (zah. )
l'argent ira à la restauration du clocher
dirua ezkila dorrearen zaharberritzeko emana izanen da
aller chez le boucher
harategira joan
aller chez un ami
adiskide batengana joan
aller en France
Frantziara joan
je vais sur ou vers Lille
en direction de Lillera buruz noa (BL) Lillerantz noa (MD)
but du voyage Lillera noa
je ne suis jamais allé à New York
ez naiz sekula New Yorken izan
étiez-vous déjà allés en Sicile ?
Sizilian jadanik izan zinena?
b) évolution
on va à la catastrophe
peko errekara ari gara peko errekala ari gira (ZU)
il va sur ses 30 ans
30 urtetara ari da
plus ça va:
plus ça va, plus les gens s'inquiètent
jendeek (denbora) joanago eta arrangura handiago dute
plus ça va, plus je me dis que j'ai eu tort
gero eta argiago daukat makur ibili naizela geroago eta argiago düt okerrean nintzala (ZU)
aller en + participe présent:
la situation va en empirant
egoera gaizkituz doa egoera gaixkitzez doa (ZU)
aller en augmentant
emendatuz joan
c)  = durer
l'abonnement va jusqu'en juin
ekaina arteko harpidetza da harpidetza ekainean bururatzen da
la période qui va du 22 mai au 15 juillet
maiatzaren 22tik uztailaren 15erainoko denboraldia
d) état, santé
comment allez-vous?
nola zara? (BL) nola zira? (ZU) zer moduz? (MD)
il va bien
ongi/ontsa da (BL) ongi/ondo dago (MD)
il va mal
gaizki da (ZU / BL) gaizki dago (MD)
comment ça va? — ça va
nola zara? — ongi nola zira? ontsa (ZU)
ça va mieux maintenant
orain hobeki naiz
non mais ça va pas! familier
baduzua burutik? (lag.ar.) badüzüa bürütik! (ZU)
comment vont les affaires? — elles vont bien
zertan dituzu aferak? —ontsa
ça va mal en Russie
gauzak gaizki doaz Errusian
ça va mal aller si tu continues
horrela segitzen baduk, ez duk gauza onik izanen
l'économie va mieux
ekonomia hobeki doa
e)  = convenir
ça ira comme ça?
ongi zaizu?
aller avec
(zerbaitekin) ongi joan/johan izan (BL) (zerbaitekin/zerbaiti) asurti(a) izan
cette cravate ne va pas du tout avec ta chemise
ttattar hori ez duk ongi johan hire atorrarekin
aller bien ensemble
 sujet:couleurs, styles elkarrekin ontsa joan
ils vont bien ensemble
 sujet:personnes pare xarmanta egiten dute (BL) biziki asurti dira (BL) (lag.ar.) bikote ederra osatzen dute
aller à qn:
forme, mesure ongi/ontsa izan/heldu
style, genre ongi/ontsa joan
cette robe te va très bien
couleur, style soineko hori arras ongi doakin
taille soineko hori biziki ontsa dun soineko hori ongi heldu zaio soineko hori ontsa joaiten zain (ZU)
sa robe lui va mal
soineko errebesa du soinekoa gaizki du
rendez-vous demain 4 heures? — ça me va familier
bihar 4etan bilduko gara? — ados, ongi heldu zait.
ça lui va mal de critiquer les autres
nor eta hura ari besteen jorratzen! (lag.ar.)
f) exclamations
allons! allez!
alo! (BL)
allez! Fichez le camp d'ici, bandes de sauvages!
alo, fuera hemendik, basurdeak ez besteak!
allez Biarritz!
aupa Miarritze!
allez Bayonne!
aitzina Baiona!
allons, allons, il ne faut pas pleurer
ea bada, ez duzu negarrik egin behar
ce n'est pas grave, allez!
hori ez da deus, ea bada, aitzina
va donc, eh crétin!
haizen bezalako tonto buzoka!
allez-y, c'est votre tour
zoaz, zure aldi da zoaza zure aldi da (ZU)
allez-y, vous ne risquez rien
zoazte, ez duzue deus arriskatzen
non mais vas-y, insulte-moi! familier
zer, gainera laidoztatzen nauk!
allons bon!:
allons bon! qu'est-ce qui t'est encore arrivé?
hara bada! zer gertatu zain berriz ere? hori to! zer agitü zaik berriz? (ZU)
allons bon, j'ai oublié mon sac!
hara bada! zakua ahantzi dut!
ça va!: familier
 = assez aski! (lag.ar.)
 = d'accord ontsa da! (lag.ar.)
tes remarques désobligeantes, ça va comme ça!
aski orain hire ohar laidogarriekin
alors, tu viens? — ça va, j'arrive!
orduan, heldu haiz? —baietz, heldu naizela! (lag.ar.) ordüan, horra hiz? - baietz horra nizala! (ZU)
ça fait dix fois que je te le dis — ça va, je vais le faire!
hamar aldiz errana dinat — baietz, eginen dudala! (lag.ar.)
va pour: familier
va pour 30€!
ontsa duzu, 30 €tan beraz!
j'aimerais aller à Tokyo — alors va pour Tokyo!
Tokiora joan nahi nuke — goazen bada Tokiora! Tokiora joan nahi nintzate - goatzan arren Tokiora! (ZU)
2 verbe impersonnel
il y va de votre vie
zure bizia jokoan da zure bizia joküan da (ZU)
il en va de même pour tous les autres
halaber beste guzientzat bardin da beste güzientako (ZU)
ça y va le whisky chez eux!
whiskia aise irensten dute horiek!
ça y allait les insultes!
bazela han laido franko!
3 verbe auxiliaire
a) aller + infinitif:
b) futur
il va descendre dans une minute
minutu baten buruan jautsiko da
je vais le faire tout de suite
berehala eginen dut
tu vas être en retard
beranduko zain beranta hizate (ZU)
je vais le dire à ton père
hire aitari erranen zioat hire aitari erranen dioat (ZU)
c) intention
il est allé se renseigner
argibide bila joan da argibide txerkara joan da (ZU)
a obtenu les informations argibideak izan ditu
aller voir qn à l'hôpital
ospitalera norbaiten ikustera joan
d) locutions
n'allez pas vous imaginer que ...
ez dezazula buruan erabil ...
allez savoir familier!
nork daki! (lag.ar.)
va lui expliquer ça, toi!
habil to hari konpreniaraztera!
4 nom masculin
a)
 = billet joateko (txartel) joaiteko (txartel) (ZU)
b)
 = trajet joateko (bidaia)
l'aller s'est bien passé
joatea/harakoa ongi iragan da
trois allers (simples) pour Saint-Sébastien
Donostiara joateko hiru txartel Donostiarako hiru txartel, joatekoak
aller et retour:
joan-etorri joan-jin
l'aller et retour Paris-New York coûte 500
Paris-New York joan-jina 500 eurotan da
je ne fais que l'aller et retour
joan-jina baizik ez dut egiten
j'ai fait plusieurs allers et retours entre chez moi et la pharmacie
joan-jin bat baino gehiago egin dut etxearen eta farmaziaren artean
le dossier a fait plusieurs allers et retours entre nos services
dosierrak joan-jin bat baino gehiago egin du gure zerbitzuen artean
5 s'en aller verbe pronominal
a)
 = partir joan
bon, je m'en vais
beraz, banoa arren, banoa (ZU)
elle s'en va en vacances demain
bihar doa oporretara
va-t'en!
habil hemendik! habil hebentik! (ZU)
b)  = disparaître
 sujet:tache (zikina/nota) joan
sur tissu
ça s'en ira au lavage
garbitzean joanen da