[euskarazko hitzak bila Nola Erran hiztegiaren barnean]

euskarazko hitzetan

tenir

tenir /t(ə)niʀ/ // 1 verbe transitif
a)
avec les mains eduki () atxiki etxeki (ZU)
la clé qu'il tient à la main
eskuan daukan gakoa
la clé qu'il tient dans sa main
bere eskuan daukan gakoa
il tient son fils par la main
bere semea eskutik atxikitzen du bere semea eskütik etxekitzen dü (ZU)
tenir la porte à qn
norbaiti atea atxiki
b)
 = maintenir dans un certain état atxiki etxeki (ZU)
tenir les yeux ouverts
begiak zabalik atxiki
le café le tient éveillé
kafeak iratzarrian atxikitzen du kafeak iratzarririk etxekitzen dü (ZU)
tenir qch en place
zerbait bere lekuan atxiki
tenir une note (Musique)
nota bat atxiki
c)  = gérer
 + hôtel, magasin, comptes, maison, ménage atxiki etxeki (ZU)
il tint pendant très longtemps les comptes de la paroisse
luzaz eta luzaz parrokiako kontuak atxiki zituen
d)
 = détenir ukan (BL) üken (ZU)
si je le tenais!
eskupean banu!
nous le tenons
harrapatua dugu atzaman dügü (ZU)
parfait, je tiens mon article
xarmanki, ene artikulua badut
qu'est-ce qu'il tient! familier
 = il est ivre zer mozkorra duen!
 = il est idiot zein zozoa den!
en tenir pour qn familier
 = l'aimer norbaiti atxikia izan norbaiti etxekirik izan (ZU)
e)  = contrôler
 + enfant, classe atxiki etxeki (ZU)
quand Noël approche, on ne peut plus tenir les enfants
Eguberri hurbiltzearekin, haurrak ez dira gehiago nehon atxikitzen ahal
f)  = organiser
 + séance, réunion, conférence egin
j'ai appris que vous avez tenu une réunion
jakin dut bilkura bat egin duzuela
g)  = occuper
 + place, largeur hartu
ces livres tiennent beaucoup de place
liburu horiek zernahi leku hartzen dute
ça tient trop de place
sobera leku hartzen du lekü sobera hartzen dü (ZU) leku handiegia ematen zaio
 + rôle egin
il tient bien son rôle de victime
biktimarena ontsa egiten du
c'est elle qui tient le rôle principal dans le film
hark du filmeko rol nagusia
 + emploi bete
il tenait sa droite
 sujet:conducteur eskuinetik zihoan
elle a bien tenu son rôle de chef
bere buruzagi eginkizuna ontsa bete du
h)
 + qn en respect norbait larderiapean eduki/atxiki
comment donc un caporal insignifiant comme Hitler tient-il en respect les plus grands officiers d'Allemagne ?
nola bada Hitler, kaporal ezdeus batek larderiapean dauzka Alemaniako aitzindari handienak?
i)  = résister à
tenir le coup
 sujet:personne iraun atxiki etxeki (ZU)
croyez-vous qu'avec tant de travail, il pourra tenir le coup, sans tomber malade?
hainbeste lanekin, uste duzu eritu gabe irauten ahalko duen? hainbeste lanekin, uste düzüa eritü gabe etxek dezakela? (ZU)
je poursuivrai dans la voie que j'ai choisie, je tiendrai le coup, je ne renoncerai pas
segituko dut hautatu bidea; atxikiko dut; ez dut amore emanen
tenir l'alcool
alkoolari iharduki alkoola etxeki (ZU)
j)  = respecter
 + promesse, pari, planning atxiki etxeki (ZU)
il a tenu sa promesse
bere hitza atxiki du
tenir le rythme
erritmoa atxiki
k) locutions tenir qn/qch pour:
 = considérer comme norbait/zerbait -tzat eduki ()
je le tenais pour un imbécile
ergeltzat neukan ergel batentako hartzen nüan (ZU)
elle le tient pour responsable de l'accident
istripuaren hobenduntzat dauka istripüaren ogendüntako hartzen dü (ZU)
tenir qch de qn:
zerbait norbaitenganik ukan
il tient cela de son père
hori aitarenganik du
tiens!:
en donnant to! no!
tiens, c'est pour toi
no, hiretzat dun no, hiretako dün (ZU)
tiens, voilà mon frère!
to, hara ene anaia!
tiens, tiens!
to, to!
un "tiens" vaut mieux que deux "tu l'auras"
eskuko txoria ez utz airekoaren menturan "to" bat hobe, "bi izanen duk" baino! "to" bat hobe, "bi ükenen dük" beno! (ZU)
2 verbe intransitif
a)  = rester en place
 sujet:objets empilés, échafaudage egon
le clou ne tient pas bien
itzea ez da tinki egoten itzeak ez dü ontsa etxekitzen (ZU)
ce chapeau ne tient pas sur ma tête
kapelu hau ez da egoten ene buru gainean
la branche est cassée mais elle tient encore
adarra hautsia da baina oraino badago
il tient bien sur ses jambes
ontsa egoten da zangoen gainean ontsa egoiten da bere zankoetan (ZU)
b)  = durer
 sujet:accord, beau temps, coiffure, couleur, mariage, fleurs iraun iraün (ZU) atxiki etxeki (ZU)
malheureusement, le fameux accord ne tint que huit ans
maluruski ez zuen zortzi urte baizik iraun akordio zorionezkoak
ceux qui sont allés de l'avant n'ont pas de regret car le beau temps a tenu
aitzina segitu dutenek ez dute urrikirik, aroak atxiki baitu aitzina jarraiki düenek ez düe dolü, aroak etxeki beitü (ZU)
ça tient toujours, notre pique-nique? familier
beti bali da gure piknika?
il n'y a pas de match qui tienne
ez da partidarik ez besterik
c)
 = résister iraun
tenir bon
iraun
il fait trop chaud, on ne tient plus ici
beroegi da, ezin irauna da hemen beroegi da, ezin egona da heben (ZU)
d)
 = pouvoir être contenu kokatu sartu
ils ne tiendront pas dans la voiture
ez dira kokatuko autoan ez dira edenen autoan (ZU)
à cette table, on peut tenir à huit
mahai honetan, zortzi lagun kokatzen ahal dira mahain hontan zortzi lagün sartzen ahal da (ZU)
son discours tient en quelques pages
haren mintzaldia zenbait orrialdetan sartzen da
3 verbe transitif indirect
tenir à
 + objet, personne atxikia izan
les deux frères tenaient beaucoup l'un à l'autre
biziki elkarri atxikiak ziren bi anaiak zinez alkar etxeki ziren bi anaiak (ZU)
il ne tenait plus à la vie
ez zen gehiago biziari atxikia
tu veux aller au cinéma? — je n'y tiens pas
zinemara joan nahi dun? — Ez baitezpada
il tient beaucoup à vous connaître
baitezpada ezagutu nahi zaitu
elle tenait absolument à parler
baitezpada mintzatu nahi zuen
il tient à ce que nous sachions ...
baitezpada nahi du jakin dezagun
tu viens avec nous? — si tu y tiens
gurekin heldu haiz? — Nahi baduk
ça tient au climat
aroarengatik da
son succès tient à peu de chose
gauza gutik egiten du haren arrakasta
tenir de
 = ressembler à – parent -en eite ukan -en egite üken (ZU)
il tient de son père
aitaren eite du
4 verbe impersonnel
 = dépendre de egon
il ne tient qu'à vous de décider
zuri dagokizu erabakitzea
qu'à cela ne tienne!:
ez du inporta! igual du!
5 verbe pronominal
a)
avec les mains lotu
il se tenait le ventre de douleur
minaren minez tripari lotzen zitzaion minez sabela etxekitzen züan (ZU)
se tenir à qch
zerbaiti lotu zerbaiti atxiki
ils se tenaient par la main
eskutik elkar atxikitzen zuten eskütik alkar etxekitzen züen (ZU)
ils se tenaient par la taille
gerritik elkarri lotuak ziren
b)  = être dans une position
se tenir debout
zutik egon txütik egon (ZU)
tiens-toi droit
hago zuzen
redresse-toi, tu te tiens mal
jar hadi zuzen, gaizki hago jar hadi xüxen, gaixki egoiten hiz (ZU)
tenez-vous prêts à partir
zaudete abiatzeko prest abiatzeko prest egon zitee (ZU)
elle se tenait à sa fenêtre
bere leihoan zegoen
c)
 = se conduire egon ontsa gobernatu
il ne sait pas se tenir
ez daki ontsa gobernatzen
se tenir tranquille
geldirik egon ekürü egon (ZU)
tiens-toi tranquille
hago geldirik
se tenir mal
à table gaizki egon
en société gaizki gobernatu gaizki portatu (zab.)
il n'a qu'à bien se tenir!
hobeko du ontsa gobernatzea!
d)  = avoir lieu
 sujet:conférence, réunion, festival izan egin
des conférences sur le théâtre basque se sont tenues pendant trois soirées
hiru arratsez mintzaldiak izan dira euskal antzerkiaz
je me souviens de la réunion mémorable qui se tint à Pau
gogoan dut Pauen egin zen bilkura oroigarria
e)  = être cohérent
 sujet:raisonnement zuzena izan
je vous suis, et jusqu'à présent, votre raisonnement se tient
ongi segitzen zaitut, eta orain arte zure arrazoinamendua zuzena da
tout se tient
denak lotuak dira dena lotürik da (ZU)
f) locutions tiens-toi bien!:
harrituko haiz!
tu sais combien elle a gagné? tiens-toi bien: 3 millions!
badakin zenbat irabazi duen? Harrituko haiz: 3 milioi!
s'en tenir à:
 = se satisfaire de -an gelditu
nous nous en tiendrons là pour aujourd'hui
gaurko, horretan geldituko gara egünko hortan baratüko gira (ZU)
il aimerait savoir à quoi s'en tenir
jakin nahi luke zeren beha egon behar duen nahi lüke jakin zerk egürükitzen düan (ZU)
je sais à quoi m'en tenir sur son compte
badakit nolako jendea den
se tenir pour:  = se considérer comme
il se tient pour responsable
bere burua hobenduntzat dauka bere bürüa ogendüntako dü (ZU)
tenez-vous-le pour dit!
avertissement hau gogoan har ezazue!