[euskarazko hitzak bila Nola Erran hiztegiaren barnean]

euskarazko hitzetan

tirer

tirer /tiʀe/ // 1 verbe transitif
a)  = amener vers soi
 + pièce mobile, poignée, corde tiratu tiratü (ZU)
vers le bas (beheiti) tiratu
vers le haut (goiti) tiratu
 + rideaux tiratu tiratü (ZU)
 + tiroir ireki
 + verrou
fermer hetsi tiratu
ouvrir ireki tiratu
as-tu tiré le verrou?
kisketa tiratu duk? barroila tiratü düka? (ZU)
tirer les cheveux à qn
norbaiti ileak tiratu norbaiti biloak tiratü (ZU)
tirer qn par le bras
norbait besotik tiratu
tirer qn par la manche
norbait mahungatik tiratu (norbait) mahankatik tiratü (ZU)
tirer qn à l'écart
norbait bazterrera tiratu (norbait) bazterreala tiratü (ZU)
tirer sur:
tirer sur la ficelle familierou la corde familier figuré
lokarria/soka tiratu
un vert qui tire sur le bleu
berde urdinkara bat
il tire sur la soixantaine
hirurogei urtetara ari da hirutan hogei urtetara ari da (ZU)
b)  = remorquer
 + véhicule, charge tiratu tiratü (ZU)
la mobylette ne pouvait tirer de telles charges
mobiletak ez zezakeen horrelako kargarik tira
 + navire, remorque tiratu tiratü (ZU)
c)  = sortir
épée, couteau atera elki (ZU) edeki
il ne lui en fallait pas beaucoup pour tirer l'épée de son fourreau et affronter son adversaire
aitzakia, estakuru guti aski zuen ezpataren bere tegitik ateratzeko eta buruz buruko guduan oldartzeko estakürüa güti aski züan ezpataren bere zorrotik elkitzeko eta etsaiari oldartzeko (ZU)
vin, cidre tiratu tiratü (ZU)
j'étais allé à la cave, y tirer du bon vin pour votre arrivée
sotora joana nintzen, arno onetik tiratu behar nuela zuek jinak zinateketeneko
tirer un son d'un instrument
musika tresna batetik soinu bat atera
tirer qn du sommeil
norbait lotik atera (norbait) lotik elki (ZU)
le bruit d'une fusillade le tira brusquement de son sommeil
tiroketa baten harrabotsak lotik bat-batean atera zuen
tirer qn du lit
norbait ohetik aterarazi (norbait) ohetik elkarazi (ZU)
tirer qn de son travail
norbait bere lanetik aterarazi
ce bruit le tira de sa rêverie
harrabots horrek bere ametsetarik atera zuen
tirer des larmes à qn
norbaiti negar malkoak jauzarazi (norbaiti) nigar txortak elkarazi (ZU)
le souvenir du fils qui a quitté la maison lui tire des larmes
etxetik urrundu semearen oroitzapenak negar malkoak jauzarazten dizkio
d)  = obtenir
 + conclusion, idée, plaisir, satisfaction atera elki (ZU)
en voyant cela il a réfléchi, il en a tiré des conclusions
hori ikusi eta gogoetak egin ditu, horri behatu eta ondorioak atera ditu horren ikustean, gogoetak egin dütü eta ondorioak elki (ZU)
 + argent atera bildü (ZU)
tirer de l'argent d'une activité
jarduera batetik dirua atera
il a tiré 4000€ de sa vieille voiture
4.000 €tan utzi du bere auto zaharra bere auto zaharretik 4.000 € bildü dü (ZU) 4.000 € eman diote bere auto zaharrarentzat
tirer de l'argent de qn
norbaitenganik dirua tiratu norbaitenganik sos bildü (ZU)
ceux-là tirent plus d'argent que vous et moi aux campagnards
zuk eta nik baino diru gehiago tiratzen diete horiek kanpañarrei
on ne peut rien en tirer
enfant têtu ez da deus egitekorik horrekin
personne qui refuse de parler ez zaio deus aterarazten ahal ez zaio deüs erranarazten ahal (ZU)
e)  = délivrer
tirer qn de prison/d'une situation dangereuse
norbait presondegitik/ataka gaizto batetik atera norbait presontegitik/ kinta larri batetarik elki (ZU)
tirer qn du doute
norbaiti dudak kendu
tirer qn de la misère
norbait miseriatik atera
il faut le tirer de là
hortik jalgitzen lagundu behar da hortik atera behar da hortik elki behar da (ZU)
f) indiquant l'origine
mots tirés du latin
latinetik heldu/hartuak diren hitzak latinetik horra/hartürik diren hitzak (ZU)
tirer son nom de
izena -tik hartu
nous avons tiré le nom de Xabierra du livre de baptême du curé Landalde
Landalde erretor zenaren bataioko liburutik hartua dugu Xabierra izena
pièce tirée d'un roman
eleberri batetik atera den antzerki lan[a] eleberri batetarik elki den antzerki lan (ZU)
l'opium est tiré du pavot
opioa lo belarretik heldu da
tirer une substance d'une matière première
lehengai batetik substantzia bat atera
g) (Jeux)
 + carte tiratu tiratü (ZU)
tirer les cartes
kartak tiratu kartak mintzarazi
tirer qch au sort
zerbait zotzetan atera zerbait txotxetan tiratü (ZU) zerbait zortean tiratu (BL)
tirer les rois
à l'Épiphanie errege bixkotxa banatu errege bixkotxa partekatü (ZU)
tirer la fève
baba ukan
h) (Photographie) (Typographie)
inprimatu atera
ce journal est tiré à 100000 exemplaires
egunkari hau 100.000 aletan inprimatzen da
tirer un roman à 8000 exemplaires
eleberri bat 8.000 aletan atera
i)  = tracer
 + ligne, trait (marra) egin marraztu
j)
 + coup de feu, balle tiratu tiratü (ZU)
quelques uns, de peur, tiraient toutes leurs balles aussitôt
zenbaitek, beldurrarekin, beren bala guziak berehala tiratzen zituzten
il a tiré plusieurs coups de revolver sur l'agent
poliziakideari errebolberra tiro zenbait eman dizkio
 + flèche aurtiki (BL) igorri (ZU) jaurti (MD)
pourquoi vous êtes-vous approchés des remparts pour combattre? Ne savez-vous pas que l'on tire beaucoup de flèches du haut des remparts?
zertako hurbildu zarete harresiari gudukatzeko? ala ez dakizue anitz gezi harresi gainetik aurtikitzen dela?
 + feu d'artifice bota igorri jaurti (MD)
tirer un coup vulgaire
larrua jo zankaldi bat eman
k) (Football)
jo tiratü (ZU)
tirer un corner/un penalty
kornerra/penaltia jo
l)  + argent
tirer de l'argent sur son compte
(nork) bere kontutik dirua atera bere kontütik sos elki (ZU)
prête-moi ta carte bleue pour que j'aille tirer de l'argent
hire Visa txartela presta iezadak dirua ateratzera joan nadin
m) (Navigation)
tirer 6 mètres
sei metroko tira izan
n)  = passer familier
iragan egin
encore une heure/un mois à tirer
oraino oren bat/hilabete bat iragateko
tirer deux ans de prison
bi urte presondegi egin
voilà une semaine de tirée
hara aste bat iragana hona aste bat igaranik (ZU)
o)  = voler très familier
ebatsi lapurtu (zab.)
il s'est fait tirer son blouson
bere jaka ebatsi diote
2 verbe intransitif
a)
tiro egin tiratu tiratü (ZU)
tirez ici
hemen tira ezazu
b)
 = faire feu tiratu tiratü (ZU) tiro egin tiro eman
il leur a donné l'ordre de tirer
tiratzeko manua eman die
apprendre à tirer
tiratzen ikasi
tirer sur qn/qch
norbaiti/zerbaiti tiro egin
il m'a tiré dessus
tiro bat egin dit
tirer à la carabine
karabinaz tiro egin
tirer en l'air
airera tiroka ari izan aireala tiratü (ZU)
tirer à vue
ikusiari tiroka ari izan
il lui a tiré dans le dos
gibeletik tiro egin dio
figuré
ukaldia gibeletik egin dio
tirer dans les pattes de qn familier
norbaiti trabak sortu
il s'est tiré une balle
bere buruari tiro bat eman dio (MD)
c) (Sport) (Football)
jo jaurti (MD)
tirer au but
(baloia) atera jo tirako bat egin
d) (Presse)
tirer à 10000 exemplaires
10.000 aletan tiratu/atera
e)
 sujet:cheminée, poêle tiratu tiratü (ZU)
la cheminée tire bien
tximiniak ontsa tiratzen du
f)
 sujet:moteur, voiture tiratu tiratü (ZU)
le moteur tire bien en côte
motorrak maldan gora ontsa tiratzen du
g)
 sujet:points de suture, sparadrap tiran izan
le matin, j'ai la peau qui tire
goizetan larrua tiran izaten dut goizan, larrüak tiratzen deit (ZU)
h) locutions tirer à sa fin:
 sujet:journée, épreuve, provisions bururatzera joan ürrentzera joan (ZU) bururatuxea izan
la semaine culturelle tire à sa fin
kulturaldia bururatzera doa
tirer au flanc: familier
hortzez eguzkiari egon lanari iheska ibili lanari ezkapa ebili (ZU)
3 se tirer verbe pronominal
a)
se tirer de
 + danger, situation atera jalgi elki (ZU)
il s'est tiré sans dommage de l'accident
istriputik kalterik gabe atera da istripütik kalterik gabe elki da (ZU)
sa voiture était en mille morceaux mais lui s'en est tiré
haren autoa mila puskatan zen baina hura osorik atera da
il est très malade mais je crois qu'il va s'en tirer
biziki eri da baina uste dut bizirik aterako dela
cette fois il ne va pas s'en tirer si facilement
oraingoan ez da hain aise aterako oraikoan ez da hain aisa elkiko (ZU)
il s'en est tiré avec une amende
isun bat baizik ez du bildu
il s'en est tiré avec une jambe cassée
zango bat hautsirik atera da
b)
bien/mal se tirer de qch
 + tâche zerbaitetarik ontsa/gaizki atera
les questions étaient difficiles mais il s'en est bien tiré
galderak zailak ziren baina ontsa atera da
on s'en tire tout juste
doi-doia ateratzen gara
c)  = déguerpir très familier
bistatik joan
allez, on se tire
are, goazen bistatik