hil
–
zendu
–
zentü
(ZU)

oh ces yeux morts, combien plus morts que les yeux d'un mort!
begi hil horiek, hil-begiak baino zenbatez hilagoak!
il est mort depuis deux ans
badu bi urte hila/zendua dela
–
badü bi urte hilik/zentürik dela
(ZU)

mort au combat
guduan hila
–
güdükan hilik
(ZU)

tu es un homme mort!
familier
hila haiz!
la ville est morte le dimanche
hiria hila da igandeetan
je suis mort de fatigue!
leher egina naiz!
–
leher eginik niz
(ZU)
–
ehoa naiz

il était mort de peur
beldurrez lehertua zen
–
beldurrak jana zen
–
lotsak janik zen
(ZU)

ils étaient morts de rire
irriz lehertuak ziren
–
erriz lehertürik ziren
(ZU)

hil
–
hildako
(MD)
les morts
hilak
il y a eu un mort
hil bat izan da
l'accident a fait cinq morts
bost lagun hil dira istripuan
fête des morts
Omiasaindu
(BL)
–
Domesantore
(ZU)
–
Domu Santu
(MD)

c'est un mort vivant
hil-bizi bat da
faire le mort
= ne pas se manifester
itzalean egon
–
isilpean egon
hilarena egin
hiltze
–
heriotza
(
)
–
herio
(
)


tout nous dit que devons mourir, et nous ne nous souvenons pas de la mort! Nous éloignons le souvenir de la mort, comme si, en oubliant ce souvenir, nous pouvions éloigner la mort elle-même!
guziek erraten digute hil behar garela, eta ez gara oroitzen hiltzeaz! Heriotzaren oroitzapena urruntzen dugu, herioa bera, hura ahantzirik, urrun ahal bageneza bezala!
elles étaient bien loin de cette mort les apparences effrayantes que l'on trouve d'ordinaire dans les autres morts: Marie fut contente lorsque la mort lui apparut sous l'aspect d'un bel ange
urrun-urrun heriotza honetarik beste heriotzetan aurkitzen ohi diren itxura izigarriak: atsegin hartu zuen Mariak herioa aingeru eder baten itxuran etorri zitzaionean
tu veux ma mort?
nahi dun hil nadin ala?
trouver la mort dans un accident
istripu/errekontru batean hil
–
istripü batetan hil
(ZU)

souhaiter la mort de qn
norbaiten hiltzea desiratu
se donner la mort
(nork) bere buruaz beste egin
mourir de mort violente
molde bortitzean hil
c'est une belle mort
heriotza ederra da
à la mort de sa mère
ama hil zaiolarik
–
haren amaren heriotzan
il a vu la mort de près
heriotza hurbiletik ikusi du
–
heriotza hüilantik ikusi dü
(ZU)
–
hiltzer da

il n'y a pas eu mort d'homme
nehor ere ez da hil
–
hilik ez da izan
mort au tyran!
hil bedi tiranoa!
ça coûte 10 €, ce n'est pas la mort!
familier
10 € balio dik, ez duk hain izigarria ere!
la mort dans l'âme
bihotza penaturik/erdiraturik
silence de mort
herio isiltasun
–
herio isiltarzün
(ZU)

d'une pâleur de mort
♦ à mort:
herioa bezain hits
lutte à mort
hiltzerainoko gudu
–
hilartinoko güdüka
(ZU)

être blessé à mort
dans un combat
herio(zko) zauriak ukan
dans un accident
larriki zauritua izan
–
larriki zaurtürik izan
(ZU)

mise à mort
de taureau
(zezenaren) hiltze
nous sommes fâchés à mort
haserre gara errotik
–
herrotik aharra gira
(ZU)

il m'en veut à mort
aiher zait izigarri
–
izigarri hastiatzen naü
(ZU)

freiner à mort
familier
gaitzeko arrasta ukaldia eman
(emazte) hil
–
(emazte) zendu
ñiñiaren bat-bateko hiltze